ดอกคาโมมายล์ ดอกไม้เพื่อสุขภาพ และการผ่อนคลาย

ดอกคาโมมายล์

ดอกคาโมมายล์ เป็นดอกไม้สมุนไพร ที่นอกจากจะมีลักษณะสวยงาม และกลิ่นหอมอ่อนๆ แล้ว ยังอัดแน่นไปด้วยสรรพคุณเพื่อสุขภาพ และการผ่อนคลายซึ่งมีประวัติ และความนิยมในการใช้เป็นชาสมุนไพร มาอย่างยาวนาน โดยคาโมมายล์มีสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยบรรเทาความเครียด และปรับสมดุลการนอนและอื่นๆ อีกมากมาย  

แนะนำข้อมูล ต้นคาโมมายล์

ชื่อ: คาโมมายล์
ชื่อภาษาอังกฤษ: Chamomile (American English) หรือ Camomile (British English)
ชื่อวิทยาศาสตร์: มีสองสายพันธุ์หลักที่ใช้กันทั่วไป ได้แก่ Matricaria chamomilla (เยอรมันคาโมมายล์) และ Chamaemelum nobile (โรมันคาโมมายล์)
ชื่ออื่นๆ: คาโมไมล์, ดอกไม้ครอบจักรวาล
วงศ์: Asteraceae หรือ Compositae (อยู่ในวงศ์เดียวกับดอกดาวเรืองและดาวกระจาย)
ถิ่นกำเนิด: ยุโรปตะวันตก แต่ปัจจุบันปลูกแพร่หลายในยุโรป อเมริกา แอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย
ประเทศไทย: มีการปลูกที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโงะ จังหวัดเชียงราย

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ต้นคาโมมายล์

คาโมมายล์ เป็นพืชไม้ดอกขนาดเล็ก

  • ลำต้น: มีลำต้นเป็นพุ่ม สูงประมาณ 20-40 เซนติเมตร ลำต้นมีลักษณะเลื้อยบางส่วน โดยจะแตกกิ่งก้านกระจายออกทั่วบริเวณ ทำให้เกิดพุ่มที่มีลักษณะฟูและหนาแน่น
  • ใบ: ใบของคาโมมายล์เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ใบมีสีเขียวสดและออกเป็นริ้วเล็กๆ แตกออกจากกิ่งในลักษณะเรียงสลับกัน ใบมีลักษณะคล้ายกับใบผักชี และบางครั้งมีสีเงินเล็กน้อยที่ด้านหลังใบ
  • ดอก: ดอกคาโมมายล์ออกเป็นดอกเดี่ยวที่ปลายกิ่ง โดยดอกจะมีลักษณะคล้ายดอกเก๊กฮวย ประกอบด้วยดอกย่อยหลายดอกในดอกเดียว ดอกย่อยด้านนอกมีกลีบดอกสีขาวขนาดใหญ่ที่ล้อมรอบตรงกลาง ดอกย่อยตรงกลางมีสีเหลืองสดและมีขนาดเล็ก รูปร่างดอกคล้ายรูปทรงของแสงอาทิตย์เมื่อมองจากด้านบน
  • กลิ่นหอม: ดอกคาโมมายล์มีความหอมอ่อนๆ คล้ายกลิ่นแอปเปิล ซึ่งเป็นที่มาของชื่อในภาษากรีกว่า “khamaimelon” ที่แปลว่า “แอปเปิลแห่งพื้นดิน” กลิ่นหอมนี้มาจากน้ำมันหอมระเหยที่อยู่ในดอก
  • เมล็ด: เมล็ดของคาโมมายล์มีขนาดเล็กมาก ลักษณะคล้ายเม็ดข้าวเปลือก มีสีอ่อนและมีน้ำหนักเบา ทำให้สามารถกระจายตัวได้ดีโดยลม เมล็ดมักจะตกอยู่ใกล้กับต้นแม่และเจริญเติบโตได้ง่ายในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

ที่มา: Chamomile [1]

ประโยชน์ของ ดอกคาโมมายล์ ต่อสุขภาพ

  • ช่วยผ่อนคลายและลดความเครียด: ดอกคาโมมายล์มีสารสำคัญอย่าง อะพิจีนิน (Apigenin) ซึ่งช่วยให้ร่างกายและจิตใจรู้สึกสงบ ลดความกังวลและอาการตื่นตระหนก การดื่มชาดอกคาโมมายล์ก่อนนอนยังช่วยให้ผ่อนคลายและนอนหลับได้ดีขึ้น จึงเหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหานอนไม่หลับหรือรู้สึกเครียดสะสม
  • บรรเทาอาการทางเดินอาหาร: ดอกคาโมมายล์มีฤทธิ์ช่วยบรรเทาอาการกระเพาะอาหารและทางเดินอาหารที่ระคายเคือง ช่วยลดการเกิดลมในกระเพาะอาหาร ลดการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อในทางเดินอาหาร ทำให้รู้สึกสบายท้อง นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ป้องกันแผลในกระเพาะอาหารได้ด้วย โดยดอกคาโมมายล์มีสารออกฤทธิ์สำคัญที่ช่วยลดอาการอักเสบและบรรเทาอาการระคายเคืองทางเดินอาหารได้ดี
  • ต้านการอักเสบและเสริมภูมิคุ้มกัน: สารฟลาโวนอยด์และสารต้านอนุมูลอิสระในดอกคาโมมายล์มีคุณสมบัติในการต้านการอักเสบ ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย เช่นเดียวกันกับ ดอกพิทูเนีย  โดยมีการศึกษาพบว่าดอกคาโมมายล์ช่วยบรรเทาอาการอักเสบได้ทั้งภายในและภายนอก เช่น อาการอักเสบในช่องปาก ลำคอ และผิวหนัง
  • ช่วยบรรเทาอาการปวดประจำเดือน: ดอกคาโมมายล์ยังมีสรรพคุณช่วยลดอาการปวดประจำเดือน ด้วยคุณสมบัติในการลดการเกร็งของกล้ามเนื้อท้องและช่วยผ่อนคลายจิตใจ ชาดอกคาโมมายล์จึงเหมาะสำหรับการดื่มในช่วงที่มีประจำเดือน เพื่อช่วยบรรเทาความปวดและทำให้รู้สึกสบายมากขึ้น

ที่มา: ดอกคาโมมายล์ [2]

วิธีการบริโภค ดอกคาโมมายล์ เพื่อสุขภาพ

  • การชงชาคาโมมายล์: ใช้ดอกคาโมมายล์แห้ง 1-2 ช้อนชา (2-3 กรัม) ชงในน้ำร้อน 200 มล. แช่ 5-10 นาที กรองดอกออกแล้วดื่มขณะอุ่น ช่วยผ่อนคลาย ลดเครียด ดื่มได้ทั้งกลางวันและก่อนนอนเพื่อให้นอนหลับดีขึ้น
  • การใช้น้ำมันหอมระเหยคาโมมายล์: น้ำมันคาโมมายล์ช่วยผ่อนคลาย ใช้หยด 2-3 หยดในน้ำมันนวดหรือตู้อบไอน้ำ เพื่อสร้างบรรยากาศสงบในบ้าน และช่วยบรรเทาความเครียดและการนอนหลับ
  • การใส่ดอกคาโมมายล์ในอาหารและขนม: ใช้ดอกคาโมมายล์แห้งในเค้ก เจลาติน หรือโรยหน้าอาหารเพื่อเพิ่มกลิ่นหอม และในเครื่องดื่ม เช่น สมูทตี้หรือน้ำผลไม้ เพื่อเพิ่มความสดชื่น และประโยชน์ต่อร่างกาย
  • ปริมาณที่แนะนำต่อวัน: ดื่มชาคาโมมายล์ 1 – 4 ถ้วยต่อวัน (200 – 800 มล.) สำหรับลดเครียด 1 – 2 ถ้วย หรือดื่ม 1 ถ้วยก่อนนอนเพื่อช่วยการนอนหลับ ส่วนการใช้น้ำมันหอมระเหยควรจำกัด 2 – 3 หยดต่อครั้ง และผสมกับน้ำมันพื้นฐาน ก่อนสัมผัสผิว

ข้อควรระวังในการใช้ ดอกคาโมมายล์

  • การแพ้พืชตระกูล Asteraceae: ผู้ที่แพ้พืชในตระกูลนี้ เช่น ดาวเรือง ควรหลีกเลี่ยงคาโมมายล์ เพราะอาจทำให้เกิดผื่นคัน ผิวอักเสบ หรือจาม
  • ข้อควรระวัง สำหรับผู้ที่รับประทานยาบางชนิด: ดอกคาโมมายล์มี Coumarin ที่อาจรบกวนยาละลายลิ่มเลือด เช่น วาร์ฟาริน และอาจเสริมฤทธิ์ยากดภูมิคุ้มกัน เช่น ไซโคลสปอริน ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
  • ข้อควรระวังสำหรับหญิงตั้งครรภ์ และให้นมบุตร: หญิงตั้งครรภ์ควรหลีกเลี่ยงคาโมมายล์เพราะอาจกระตุ้นมดลูก ส่วนหญิงให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลเพียงพอเกี่ยวกับผลต่อเด็ก

ที่มา: German chamomile [3]

เคล็ดลับการเลือกซื้อ และเก็บรักษา ดอกคาโมมายล์ สำหรับทำอาหาร

  • ขั้นตอนการปลูกดอกคาโมมายล์: การปลูกดอกคาโมมายล์เริ่มจาก การหว่านเมล็ดบางๆ ลงบนดินปลูก จากนั้นโรยดินเบาๆ ปิดหน้าเมล็ด และไม่ควรกดดินแน่นเกินไป เพื่อให้เมล็ดสามารถเจริญเติบโตได้ง่าย การรดน้ำครั้งแรกควรทำอย่างระมัดระวัง ให้ดินมีความชุ่มชื้นพอประมาณ และไม่ควรรดน้ำมากเกินไป เพราะอาจทำให้เมล็ดเน่า หากปลูกในกระถาง ควรเลือกกระถางที่มีการระบายน้ำดี และวางในบริเวณที่รับแสงแดด
  • การดูแลดอกคาโมมายล์: รดน้ำต้นคาโมมายล์วันละ 1 ครั้ง หลีกเลี่ยงการรดน้ำมากเกินไป เพราะดินที่ชื้นเกินอาจไม่เหมาะกับการเจริญเติบโตของต้นคาโมมายล์ การใส่ปุ๋ย สามารถใช้ปุ๋ยอินทรีย์ หรือปุ๋ยคอกเล็กน้อย เพื่อเสริมความแข็งแรงของต้น โดยเฉพาะในช่วงเริ่มเจริญเติบโต นอกจากนี้ควรกำจัดวัชพืชรอบ ๆ ต้นอย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันการแย่งธาตุอาหาร และน้ำ หากพบแมลงศัตรูพืช สามารถใช้สารสกัดสมุนไพร หรือพ่นน้ำหมักกระเทียมเพื่อป้องกัน
  • การเก็บเกี่ยวดอกคาโมมายล์: เวลาที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยวคือ ช่วงเช้าหลังจากน้ำค้างแห้ง เพราะเป็นช่วงที่ดอกมีน้ำมันหอมระเหยสูงสุด ควรเลือกเก็บดอกที่บานเต็มที่ โดยใช้กรรไกรตัดดอกที่โคนก้านดอกเล็กๆ อย่างระมัดระวัง หลังเก็บเกี่ยวแล้ว สามารถนำดอกไปผึ่งในที่ร่ม ที่มีอากาศถ่ายเทดี หรืออบแห้ง ในอุณหภูมิประมาณ 35 – 40 องศาเซลเซียส เพื่อคงกลิ่น และคุณสมบัติสมุนไพร ไว้ใช้ในระยะยาว
  • การนำดอกคาโมมายล์ไปใช้ประโยชน์: ดอกคาโมมายล์ที่เก็บเกี่ยวแล้ว สามารถนำไปใช้ในหลายรูปแบบ โดยดอกแห้งนิยมใช้ชงชา เพื่อช่วยให้ผ่อนคลาย ลดความเครียด และช่วยให้นอนหลับสบาย นอกจากนี้ยังสามารถ นำดอกคาโมมายล์ ไปใช้ในอาหาร และเครื่องดื่มต่างๆ เช่น ผสมในน้ำสมุนไพร สมูทตี้ หรือใช้เป็นส่วนผสมในขนมหวาน และอาหาร เพื่อเพิ่มกลิ่นหอม และรสชาติที่อ่อนโยน รวมถึงการใช้น้ำมันหอมระเหย จากดอกคาโมมายล์ ในสุคนธบำบัด หรือนวดผ่อนคลาย

สรุป ดอกคาโมมายล์ ดอกไม้แห่งการผ่อนคลาย และสุขภาพ

ดอกคาโมมายล์

สรุป ดอกคาโมมายล์ ไม่ได้เป็นเพียงดอกไม้ที่สวยงาม และเพิ่มความสดชื่น ให้กับสวนเท่านั้น แต่ยังเป็นสมุนไพร ที่อุดมไปด้วยประโยชน์ต่อสุขภาพ สามารถนำมาชงเป็นชา เพื่อผ่อนคลาย ลดความเครียด บรรเทาอาการ ทางเดินอาหาร และช่วยปรับสมดุลการนอนหลับ การปลูกดอกคาโมมายล์ที่บ้าน ให้ความเพลิดเพลิน โดยมีการดูแล และเก็บรักษา ที่ไม่ยุ่งยาก

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง