ดอกมะลิ มีคุณค่าทางโภชนาการ และประโยชน์สูง

ดอกมะลิ

ดอกมะลิ (Jasminum sambac) ไม่เพียงแค่มีความงดงามและกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์เท่านั้น แต่ยังเป็นดอกไม้ที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการและสารสำคัญที่มีสรรพคุณทางยาหลากหลายชนิด ทำให้ดอกมะลิกลายเป็นส่วนหนึ่งของการรักษาสุขภาพในแพทย์แผนไทยและสมุนไพรแผนโบราณมาอย่างยาวนาน อีกทั้งยังสามารถนำมาบริโภคได้ในหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องดื่มหรือการแต่งกลิ่นอาหารให้หอมละมุนและช่วยบำรุงสุขภาพอีกด้วย

แนะนำข้อมูล ต้นมะลิ

ชื่อ: มะลิ

ชื่อภาษาอังกฤษ: Arabian jasmine, Jasmine, Grand Duke of Tuscany, Angel-hair jasmine, Star jasmine

ชื่อวิทยาศาสตร์: Jasminum sambac (L.) Aiton

ชื่ออื่นๆ: มะลิลา, มะลิซ้อน, มะลิป้อม, มะลิหลวง, มะลิขี้ไก่, ข้าวแตก, บังหลีฮวย, เชียวหน้ำเคี้ยง

วงศ์: OLEACEAE

ถิ่นกำเนิด: แถบร้อนชื้น และกึ่งร้อนชื้นในเอเชีย และความสมุทรอาระเบีย เช่น อินเดีย, ไทย, มาเลเซีย, พม่า, คูเวต, โอมาน, ซาอุดิอาระเบีย

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์  ต้นมะลิ

  • ชนิดและลักษณะของต้น: มะลิเป็นไม้พุ่มหรือไม้เถา มีทั้งชนิดที่ผลัดใบและไม่ผลัดใบ โดยมีทั้งสายพันธุ์ที่เติบโตเป็นพุ่มกะทัดรัดหรือเลื้อยเป็นเถา ลำต้นมีความสูงไม่เกิน 2 เมตร มีกิ่งอ่อนที่มีขนสั้นสีขาวตามส่วนต่าง ๆ ของกิ่ง ทำให้ดูนุ่มนวล
  • ใบ: ใบของมะลิเรียงตัวแบบตรงข้ามหรือสลับกัน มีทั้งลักษณะใบเดี่ยว ใบสามใบ หรือใบแบบขนนก ขึ้นอยู่กับชนิดหรือพันธุ์ ใบมีรูปร่างหลายแบบ ทั้งรูปไข่ รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปมนป้อม ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบไม่มีหยัก แผ่นใบเรียบเป็นสีเขียวเข้ม ที่ด้านท้องใบสามารถมองเห็นเส้นใบได้ชัดเจน มีขนาดใหญ่ประมาณ 4-6 คู่ ก้านใบมีขนาดสั้นและมีขน
  • ดอก: ดอกมะลิมีสีขาวหรือสีเหลือง บางชนิดมีสีแดงเรื่อ ดอกมีทั้งที่ออกเป็นดอกเดี่ยวและดอกช่อกระจุก ในช่อหนึ่งมักจะมีดอกอย่างน้อยสามดอก โดยเส้นผ่านศูนย์กลางของดอกอยู่ที่ประมาณ 5 cm. ดอกมีกลิ่นหอมที่โดดเด่น ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ ของมะลิ กลีบดอกมีตั้งแต่ 4 – 9 กลีบ รังไข่มี 2 ช่อง ภายในมีออวุล 1 – 4 เมล็ด ส่วนเกสรเพศผู้มี 2 อัน มีลักษณะเป็นก้านชูอับเรณูสั้น ๆ ทำให้การผสมเกสรเกิดขึ้นได้สะดวก
  • ผล: ผลของมะลิเป็นผล แบบเบอร์รี ซึ่งจะเปลี่ยนเป็นสีดำ เมื่อสุก มีขนาดเล็ก และเป็นแหล่งเมล็ดพันธุ์ ที่ใช้ในการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ
  • การออกดอก: มะลิสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี โดยเฉพาะในช่วงที่มีอากาศอบอุ่น ดอกจะบานในช่วงกลางวันและส่งกลิ่นหอมกระจายไปทั่ว ซึ่งถือเป็นลักษณะที่ทำให้มะลิเป็นที่นิยมปลูก เป็นไม้ประดับ

 

ที่มา: มะลิ ประโยชน์ดีๆ [1]

ข้อควรระวังในการบริโภค ดอกมะลิ

  • เลือกดอกมะลิที่ปลอดสารเคมี: การบริโภคดอกมะลิ ควรเลือกจากแหล่งที่ปลอดภัย ไม่ใช้สารเคมีหรือน้ำยาเคมีในการปลูก โดยอาจเลือกซื้อจากแหล่งที่ปลูกดอกไม้แบบออร์แกนิกหรือปลูกเองที่บ้าน เพื่อความมั่นใจในความปลอดภัย
  • จำกัดปริมาณการบริโภค: ถึงแม้ว่าดอกมะลิจะมีสรรพคุณทางยา  แต่การบริโภค ในปริมาณมากหรือเป็นประจำต่อเนื่องอาจทำให้เกิดอาการวิงเวียนหรือส่งผลต่อการทำงานของสมองในระยะยาว โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะสุขภาพหรือแพ้ง่าย ควรเริ่มบริโภคในปริมาณน้อยและสังเกตอาการ

ข้อควรระวังในการบริโภค ดอกมะลิ

  • เลือกดอกมะลิที่ปลอดสารเคมี: การบริโภคดอกมะลิ ควรเลือกจากแหล่งที่ปลอดภัย ไม่ใช้สารเคมีหรือน้ำยาเคมีในการปลูก โดยอาจเลือกซื้อจากแหล่งที่ปลูกดอกไม้แบบออร์แกนิกหรือปลูกเองที่บ้าน เพื่อความมั่นใจในความปลอดภัย
  • จำกัดปริมาณการบริโภค: ถึงแม้ว่าดอกมะลิจะมีสรรพคุณทางยา แต่การบริโภคในปริมาณมากหรือเป็นประจำต่อเนื่องอาจทำให้เกิดอาการวิงเวียนหรือส่งผลต่อการทำงานของสมองในระยะยาว โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะสุขภาพหรือแพ้ง่าย ควรเริ่มบริโภคในปริมาณน้อยและสังเกตอาการ

วิธีการเตรียมดอกมะลิในการบริโภค

  • การล้างดอกมะลิ: ควรล้างดอกมะลิให้สะอาดโดยผ่านน้ำหลายครั้ง เพื่อลดการตกค้างของฝุ่นละอองและสารเคมีต่าง ๆ และอาจใช้น้ำเกลืออ่อนแช่ดอกมะลิสัก 10 นาที เพื่อเพิ่มความปลอดภัย
  • การคัดเลือกดอกสด: เลือกดอกมะลิที่สดและสมบูรณ์ ไม่ควรใช้ดอกที่มีรอยดำหรือเหี่ยวเฉา เพราะดอกที่ไม่สดอาจมีกลิ่นหรือรสที่ไม่พึงประสงค์
  • การเก็บรักษา: หากต้องการเก็บดอกมะลิไว้ใช้หลายครั้ง ควรเก็บในตู้เย็นในภาชนะปิดสนิท ไม่ควรเก็บไว้นานเกิน 2 – 3 วัน เพื่อคงความสดและกลิ่นหอมของดอกมะลิ

 

ที่มา: “สรรพคุณ” และ “ประโยชน์” จาก “ดอกมะลิ” [2]

ประโยชน์ทางสุขภาพของดอกมะลิ

จากสารอาหารที่กล่าวถึงข้างต้น ดอกมะลิ จึงมีคุณประโยชน์ต่อสุขภาพหลากหลาย ดังนี้

  • บำรุงหัวใจ: ฟลาโวนอยด์ในดอกมะลิช่วยในกา รลดการอักเสบ ลดระดับคอเลสเตอรอล และเสริมสร้างระบบหัวใจ และหลอดเลือดให้แข็งแรง นอกจากนี้ยัง ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจได้อีกด้วย
  • ช่วยลดความเครียด: กลิ่นหอมของดอกมะลิ เป็นที่รู้จักกันดีในด้านการบำบัดด้วยกลิ่น (aromatherapy) การสูดดมกลิ่นหอมของดอกมะลิ ช่วยลดระดับความเครียด ความวิตกกังวล และช่วยเพิ่มความผ่อนคลาย ทำให้รู้สึกสดชื่น และสงบใจ
  • บรรเทาอาการนอนไม่หลับ: กลิ่นหอมของดอกมะลิ มีคุณสมบัติช่วยให้รู้สึกสงบ และผ่อนคลาย ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาการนอนหลับ กลิ่นดอกมะลิ ช่วยกระตุ้นสารเซโรโทนินในสมอง ซึ่งส่งผลให้การนอนหลับ มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น
  • ช่วยปรับสมดุลอารมณ์: ดอกมะลิถือเป็นสมุนไพรที่ช่วยให้จิตใจเบิกบาน  เนื่องจากกลิ่นหอมอ่อนๆ ของดอกมะลิมีผลต่อสมอง ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย ช่วยลดภาวะซึมเศร้า และอาการวิตกกังวลได้
  • บรรเทาอาการอักเสบ: สารต้านอนุมูลอิสระ ในดอกมะลิมีคุณสมบัติ เช่นเดียวกันกับ ดอกพิทูเนีย ที่ช่วยลดการอักเสบในร่างกาย จึงช่วยบรรเทาอาการปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ และลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรังที่เกี่ยวข้อง กับการอักเสบ

ที่มา: มะลิ คุณประโยชน์ต่อสุขภาพ [3]

สรุป ดอกมะลิ มีคุณค่าทางโภชนาการ และสรรพคุณอันหลากหลาย

ดอกมะลิ

สรุป ดอกมะลิ เป็นดอกไม้ที่มากไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ และสรรพคุณทางยา ไม่ว่าจะเป็นการบำรุงหัวใจ ช่วยลดความเครียด บรรเทาอาการนอนไม่หลับ หรือกระตุ้นให้รู้สึกผ่อนคลาย กลิ่นหอมและความงามของดอกมะลิทำให้มันเป็นที่นิยมปลูก เพื่อประดับตกแต่ง แต่ยังนำมาใช้ในอาหาร และเครื่องดื่มต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม การบริโภคดอกมะลิจำเป็นต้องคำนึงถึงความสะอาด และแหล่งที่มาที่ปลอดภัย เพื่อป้องกันการปนเปื้อนจากสารเคมี เมื่อเราเลือก และเตรียมดอกมะลิอย่างถูกวิธี ก็สามารถรับประโยชน์จากธรรมชาติได้อย่างเต็มที่ พร้อมทั้งเพิ่มสุขภาพที่ดี และความสดชื่นในชีวิตประจำวัน

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง

บทความที่น่าสนใจ