ดอกเบญจรงค์ห้าสี บำรุงสุขภาพ แก้ปวด และลดไข้

ดอกเบญจรงค์ห้าสี

ดอกเบญจรงค์ห้าสี หรือที่รู้จักกันในชื่อ บุษบาริมทาง ตำลึงหวาน เป็นพืชสมุนไพร สีสันสวยงาม และรับประทานได้ และยังมีสรรพคุณหลากหลาย ที่ช่วยบำรุงสุขภาพ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อุดมไปด้วย สารอาหารสำคัญ ที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน การปลูก และนำดอกไม้ชนิดนี้ มาใช้ในสวนครัว จึงเป็นทางเลือก ที่น่าสนใจมากเลยทีเดียว

แนะนำข้อมูล ดอกเบญจรงค์ห้าสี

ชื่อ: เบญจรงค์ห้าสี
ชื่อภาษาอังกฤษ: Ganges Primrose, Ganges River Asystasia, Chinese Violet, Creeping Foxglove, Baya, Yaya
ชื่อวิทยาศาสตร์: Asystasia gangetica (L.) T. Anders.
ชื่ออื่นๆ: บุษบาริมทาง, ตำลึงหวาน, อ่อมแซบ, บาหยา, ย่าหยา, ผักกูดเน่า, ผักอ่อม
วงศ์: ACANTHACEAE
ถิ่นกำเนิด: กระจายพันธุ์ ตามเขตร้อนของโลก เช่น เอเชีย แอฟริกา อเมริกากลาง และอเมริกาใต้ พบทั่วไปในประเทศไทย ตามที่รกร้าง ว่างเปล่า ริมคลอง และสองข้างทาง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ต้นเบญจรงค์ห้าสี

  • ลำต้น: เป็นไม้ล้มลุก หรือกึ่งเลื้อย ลำต้นมีลักษณะ เป็นสี่เหลี่ยม มีขนปกคลุมบางส่วน ทำให้มีสัมผัสที่หยาบ สูงประมาณ 30 – 60 cm. หรืออาจสูงกว่า ในบางกรณี ลำต้นอาจเลื้อยยาว ไปตามพื้นดิน หรือเป็นเถาเมื่อมีสิ่งให้ยึดเกาะ ช่วยให้ขยายพันธุ์ และเจริญเติบโต ได้รวดเร็ว
  • ใบ: ใบมีลักษณะ เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามกัน ใบมีรูปหัวใจ โคนใบมน หรือเว้าเล็กน้อย ปลายใบแหลม ขนาดของใบกว้างประมาณ 2.5 – 4 cm. และยาวประมาณ 3 – 5 cm. ซม. ผิวใบด้านบนเป็นมันเงา ด้านล่างมีขนนุ่มคลุมทั่วใบ เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำ ใบมีขอบเรียบ หรือหยักเล็กน้อย สีของใบมีสีเขียวสดใส เมื่อโตเต็มที่ใบ จะมีลักษณะหนา และทนทานต่อสภาพแวดล้อม
  • ก้านใบ: ก้านใบมีความยาวประมาณ 2 cm. มีลักษณะแข็งแรงช่วยยึดใบ เข้ากับลำต้นได้อย่างมั่นคง
  • ดอก: ดอกออกเป็นช่อ แบบช่อกระจะ ซึ่งมีดอกย่อยจำนวนมากอยู่ที่ปลายกิ่ง หรือบริเวณซอกใบ ดอกย่อยมีลักษณะ โคนเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ สีของดอกมีหลายสี เช่น สีม่วง สีขาว สีชมพู หรือสีเหลือง บางชนิดอาจมีสองสีในดอกเดียวกัน เพิ่มความสวยงาม และดึงดูดแมลงมาผสมเกสร 
  • กลีบเลี้ยง: มีทั้งหมด 5 กลีบ ลักษณะแฉกลึก กลีบมีรูปใบหอก ยาวประมาณ 5 – 9 mm. และมีขนกระจายบนพื้นผิว เพื่อป้องกันการคายน้ำ และช่วยให้ดอกคงรูปได้ดี 
  • กลีบดอก: กลีบดอกมีลักษณะรูปแตร ปลายบานออกเป็น 5 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อมกัน หลอดกลีบยาวประมาณ 2 cm. ปากหลอดกลีบ มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 cm. มีขนด้านนอกเพิ่มความสวยงาม และป้องกันแมลงกัดกินดอก 
    เกสรเพศผู้: มีทั้งหมด 4 อัน แบ่งเป็นยาว 2 อัน และสั้น 2 อัน โดยความยาวของเกสรเพศผู้ไม่ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก อับเรณูมีลักษณะ รูปขอบขนาน ขนาดยาวประมาณ 2.5 – 3 mm. ทำหน้าที่ในการผลิตละอองเกสรเพื่อผสมพันธุ์ 
  • ผล: ผลมีลักษณะเป็นแคปซูล รูปทรงกระบอก ขนาดผลยาวประมาณ 1.3 – 2 cm. ผิวของผลมีขนปกคลุมเพื่อป้องกันความเสียหาย และลดการสูญเสียน้ำ เมื่อผลแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก ภายในผลมีเมล็ดประมาณ 3 – 4 เมล็ด 
  • เมล็ด: เมล็ดมีลักษณะรูปไต แบน สีน้ำตาล ขนาดเมล็ดกว้างประมาณ 3-5 mm. เมล็ดมีคุณสมบัติ ในการงอกดี จึงแพร่กระจาย ได้อย่างรวดเร็ว

 

ที่มา: Asystasia gangetica (L.) T.Anderson [1]

ประโยชน์ทางสมุนไพรของ ดอกเบญจรงค์ห้าสี

  • บำรุงเลือด: ดอกเบญจรงค์ห้าสี มีคุณสมบัติ ช่วยบำรุงเลือด และเสริมสร้าง การไหลเวียนของเลือดในร่างกาย สารอาหารที่พบในพืชชนิดนี้ เช่น วิตามิน และแร่ธาตุสำคัญๆ ที่ช่วยเพิ่มคุณภาพเลือด ซึ่งทำให้ระบบไหลเวียนเลือดทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
  • แก้ปวดบวม: ในกรณีที่มีอาการปวดบวม เช่น บริเวณข้อต่อหรือกล้ามเนื้อ การใช้ใบของเบญจรงค์ห้าสีอาจช่วยลดอาการเหล่านี้ได้ โดยมีวิธีการใช้ที่ง่าย เช่น การนำใบมาต้ม แล้วดื่มเพื่อบรรเทาอาการ ปวดบวม หรือสามารถบดใบ แล้วประคบตรงบริเวณ ที่มีอาการได้ 
  • ลดไข้: เบญจรงค์ห้าสีมีสรรพคุณในการลดไข้ โดยใช้ส่วนของรากและใบมาต้มกับน้ำแล้วดื่มเป็นยาแก้ไข้ สรรพคุณนี้ทำให้สมุนไพรชนิดนี้เป็นทางเลือกที่ดีในการบรรเทาอาการไข้ได้อย่างธรรมชาติ
  • บรรเทาอาการปวดข้อ: สำหรับผู้ที่มีปัญหาเรื่องปวดข้อจากการใช้งานหนัก เบญจรงค์ห้าสีเป็นสมุนไพรที่มีสารต้านการอักเสบซึ่งช่วยลดอาการปวดได้ การนำใบมาต้มเป็นน้ำดื่มหรือการใช้ใบประคบตรงบริเวณที่ปวดสามารถช่วยลดการอักเสบได้ดี
  • บรรเทาอาการหอบหืด: ในการบำบัดโรคหอบหืด ดอกเบญจรงค์ห้าสี ช่วยบรรเทาอาการเนื่องจากมีสารที่ช่วยขยายหลอดลมและลดการสะสมของเสมหะ วิธีใช้คือการนำใบของพืชมาต้มกับน้ำร้อนและสูดดมไอของน้ำเพื่อบรรเทาอาการ

 

ที่มา: เบญจรงค์ 5 สี [2]

คำแนะนำ ในการใช้ส่วนต่างๆ ของดอกเบญจรงค์ห้าสี

  • ราก: ใช้รากเบญจรงค์ห้าสี เป็นยาแก้ไข้เพื่อโลหิต แก้พิษฝีภายใน และขับลม โดยต้มกับน้ำแล้วดื่ม
  • ใบ: ใบของเบญจรงค์ห้าสี มีสรรพคุณในการบำรุงเลือด บรรเทาอาการปวดบวม ขับพยาธิ ลดไข้ และสมานลำไส้ สามารถนำใบมาต้มดื่ม เพื่อช่วยบรรเทาอาการเหล่านี้ได้
  • ดอก: ดอกเบญจรงค์ห้าสี เป็นส่วนที่สามารถรับประทานได้สด หรือใช้ตกแต่งจานอาหาร นอกจากรสชาติที่อร่อย และสีสันที่สวยงามแล้ว ดอกยังมีสรรพคุณทางสมุนไพร ในการช่วยบรรเทาอาการปวด และลดไข้ได้ด้วย
  • ลำต้น: ลำต้นของเบญจรงค์ห้าสี มีสรรพคุณในการบำบัดอาการของโรคข้อรูมาติซึม โดยสามารถนำลำต้นมาบด แล้วประคบ หรือใช้ส่วนที่สกัดออกมาในรูปแบบยาทานหรือยาทาได้

ข้อควรระวังในการใช้ ดอกเบญจรงค์ห้าสี

ควรใช้เบญจรงค์ห้าสี ในขนาด และปริมาณที่เหมาะสม ตามคำแนะนำ จากตำรับยาต่างๆ ไม่ควรใช้ในปริมาณที่มากเกินไป หรือใช้ต่อเนื่อง กันนานจนเกินไป เนื่องจากอาจส่งผล กระทบต่อสุขภาพ สำหรับเด็ก สตรีมีครรภ์ และผู้ป่วยเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ก่อนใช้สมุนไพรนี้

สารอาหารใน ดอกเบญจรงค์ห้าสี และวิธีการบริโภคเพื่อสุขภาพ

  • วิตามินซี: วิตามินซีเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน และปกป้องเซลล์ จากการถูกทำลาย โดยวิตามินซีในเบญจรงค์ห้าสี ช่วยส่งเสริมสุขภาพผิว ชะลอการเกิดริ้วรอย และเพิ่มประสิทธิภาพ ในการดูดซึมธาตุเหล็ก
  • แคลเซียม: แคลเซียมในดอกเบญจรงค์ห้าสี ช่วยเสริมสร้างความแข็งแรง ของกระดูก และฟัน อีกทั้งยังมีบทบาทสำคัญ ในการทำงานของระบบประสาท และกล้ามเนื้อ การรับประทานแคลเซียมเพียงพอ เป็นประจำจะช่วยลดความเสี่ยง ของโรคกระดูกพรุน ในอนาคต
  • โปรตีน: ดอกเบญจรงค์ห้าสี มีโปรตีนที่เป็นแหล่งของ กรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกาย ซึ่งช่วยในการเจริญเติบโต ซ่อมแซมเนื้อเยื่อ และสร้างเซลล์ใหม่ๆ อีกทั้งโปรตีนยังช่วยให้ รู้สึกอิ่มนาน จึงเหมาะสำหรับ ผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก
  • เบต้าแคโรทีน: เบต้าแคโรทีนที่ พบในดอกเบญจรงค์ห้าสี เป็นสารสำคัญที่ร่างกายสามารถเปลี่ยนเป็นวิตามินเอได้ ช่วยบำรุงสายตา ส่งเสริมการมองเห็นในที่มืด และช่วยบำรุงผิวพรรณ
  • วิตามินบีรวม: วิตามินบีที่อยู่ในดอกเบญจรงค์ห้าสี มีบทบาทสำคัญ ในการเผาผลาญพลังงาน จากอาหาร ช่วยให้ระบบประสาท ทำงานได้ดี และบำรุงสุขภาพของผิวหนัง ผม และเล็บ ถือว่าเป็น การบำรุงผิวด้วยสมุนไพร เช่นกัน
  • ใยอาหาร: ใยอาหารที่พบในดอก และใบของเบญจรงค์ห้าสี ช่วยในระบบย่อยอาหาร ป้องกันอาการท้องผูก และช่วยควบคุม ระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่

 

ที่มา: เบญจรงค์ห้าสี งานวิจัยและสรรพคุณ 14 ข้อ [3]

สรุป ดอกเบญจรงค์ห้าสี ประโยชน์ในสวนครัวของแท้

ดอกเบญจรงค์ห้าสี

สรุป ดอกเบญจรงค์ห้าสี ช่วยเพิ่มสีสัน และความสวยงาม ให้กับสวนครัวของคุณ เป็นแหล่งของสารอาหาร และยังเป็นสมุนไพร ที่มีคุณประโยชน์หลากหลาย ช่วยบำรุงสุขภาพในหลายด้าน การปลูก และดูแลเบญจรงค์ห้าสี ในสวนครัว จึงช่วยเสริมความสดใหม่ ให้กับอาหารที่ปรุงขึ้น เรียกได้ว่าควรเป็นดอกไม้ ที่ควรมีติดบ้านไว้

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง